Fiillerin cümlede kullanılması için çekimlenmesi gerekir. Yani haber veya dilek kiplerinden birini alması gerekir. Haber ve dilek kiplerini alınca şahıs eklerini almış olurlar. Böylece kip ve kişi ekleri alan fiillere çekimli fiil denir.
Fiil + Kip eki + Şahıs eki = çekimli fiil
oku+ du + m = okudum
konuş+ acak + sın = konuşacaksın
çalış+ malı + ız = çalışmalıyız
kazan+ sa + lar = kazansalar
Fiil kipleri haber ve dilek kipleri olmak üzere ikiye ayrılır:
A) HABER KİPLERİ:
1) GÖRÜLEN GEÇMİŞ ZAMAN
2) DUYULAN GEÇMİŞ ZAMAN
2) DUYULAN GEÇMİŞ ZAMAN
4) GELECEK ZAMAN
5) GENİŞ ZAMAN
B) DİLEK KİPLERİ:
1) GEREKLİLİK KİPİ
2) ŞART KİPİ
3) İSTEK KİPİ
4) EMİR KİPİ
HABER KİPLERİ
1- GÖRÜLEN GEÇMİŞ ZAMAN: Geçmişte yapılan veya tanık olunan fiilleri anlatmak için kullanılır. İşin yapılma zamanı söyleme zamanından öncedir. Fiil kök veya gövdelerine getirilen “-dı,
-di,-du,-dü,-tı,-ti,-tu,-tü” ekleriyle yapılır.
bekle – di – m gör – dü - k
bekle – di – n gör – dü – nüz
bekle – di gör – dü – ler
bekle – di – n gör – dü – nüz
bekle – di gör – dü – ler
2- DUYULAN GEÇMİŞ ZAMAN: Bildirilen işin, hareketin yapıldığını başkasından duyma anlamı vardır. İşin yapılma zamanı söyleme zamanından öncedir. Fiil kök veya gövdelerine getirilen “-mış,
-miş,- muş,-müş” ekleriyle yapılır.
oku – muş – um acık – mış – ız
oku – muş – sun acık – mış - sınız
oku – muş acık – mış - lar
oku – muş – sun acık – mış - sınız
oku – muş acık – mış - lar
3- ŞİMDİKİ ZAMAN : Eylemin içinde bulunulan zaman içinde yapıldığını anlatan kiptir.
İşin yapılma zamanı ile söyleme zamanı aynıdır. Fiil kök veya gövdelerine getirilen “-yor”
ekiyle yapılır.
ekiyle yapılır.
sev - i – yor – um yürü – yor – uz
sev – i - yor – sun yürü – yor – sunuz
sev – i – yor yürü – yor – lar
sev – i - yor – sun yürü – yor – sunuz
sev – i – yor yürü – yor – lar
4- GELECEK ZAMAN : Eylemin bildirdiği iş, oluş, hareketin gelecek bir zamanda gerçekleşeceğini anlatan kiptir. İşin yapılma zamanı, söyleme zamanından sonradır. Fiil kök veya gövdelerine getirilen “-acak, -ecek” ekleriyle yapılır.
anlat – acağ – ım incele – y – eceğ – iz
anlat – acak - sın incele – y – ecek - siniz
anlat – acak incele – y – ecek – ler
anlat – acak - sın incele – y – ecek - siniz
anlat – acak incele – y – ecek – ler
5- GENİŞ ZAMAN : Eylemin her zaman yapıldığını bildiren kiptir. Fiil kök veya gövdelerine getirilen “-r,-ır,-ir,-ur,-ür, -ar, -er” ekleriyle yapılır.
çalış – ır – ım bak – ar – ız
çalış – ır – sın bak – ar – sınız
çalış – ır bak – ar – lar
çalış – ır – sın bak – ar – sınız
çalış – ır bak – ar – lar
Aşağıdaki fiillerin kiplerini belirleyiniz.
FİİLLER
| G.Geçmiş Z. | D. Geçmiş Z. | Şimdiki Z. | Gelecek Z. | Geniş Z. |
| Gideriz |
X
| ||||
| Uyandım | |||||
| Yapacaksınız | |||||
| Geçiyorlar | |||||
| Hazırlamış | |||||
| Dinlerim | |||||
| Çıkmışız | |||||
| Vereceksin | |||||
| Yürüdüler | |||||
| Çalışıyor | |||||
| Saymışsınız | |||||
| Atlıyorum | |||||
| Kızdık |
Aşağıdaki filleri verilen zamanlarla çekimleyiniz.
FİİLLER
| ZAMANLAR | ÇEKİMİ |
| Taşı- | G.Geçmiş Zaman | Taşıdı |
| Sev- | Şimdiki Zaman | |
| Dik- | Geniş Zaman | |
| Sakla- | Gelecek Zaman | |
| Sol- | Şimdiki Zaman | |
| Yaşa- | D. Geçmiş Zaman | |
| Sor- | Geniş Zaman | |
| İzlet- | Gelecek Zaman | |
| Konuş- | D. Geçmiş Zaman | |
| Don- | G.Geçmiş Zaman | |
| Ağla- | Gelecek Zaman | |
| Üşü- | Şimdiki Zaman | |
| Göster- | D. Geçmiş Zaman | |
| Rica et- | Geniş Zaman |
Aşağıdaki fiillerin kiplerini yanına yazınız.
FİİLLER
| KİPLERİ |
| bakıyor | Şimdiki zaman |
| bileceksiniz | |
| yazarım | |
| düzeldin | |
| çıkmışlar | |
| anlayacaksın | |
| gitti | |
| İçeriz | |
| temizlemişsiniz | |
| oynuyorum | |
| sevmiş | |
| seyreder | |
| izleyeceksin |