Dilimizde kelimeler kullanıldıkları cümlelerdeki yüklendikleri anlamlara göre göre geniş ya da dar kapsamlı olabilirler .
"Genel anlamlı kelimeler" taşıdıkları anlam bakımından geniş kapsamlı olurken ; " özel anlamlı kelimeler " ise taşıdıkları anlam bakımından dar kapsamlı kelimelerdir .
- Kitap her dönemde insanların en yakın dostu olmuştur .
( Bu cümlede " kitap " kelimesi bütün kitapları kastedecek biçimde kullanılmıştır. Bu yüzden kitap kelimesi bu cümlede genel anlamlıdır.)
- Kitabımı masanın üzerinde unutmuşum .
( Bu cümlede ise " kitap " kelimesi belli bir kitabı kastedecek biçimde kullanıldığı için özel anlamlıdır.)
- Türkçe en sevdiğim ders
( Bu cümlede "Türkçe" yalnızca bir dersi karşıladığı için özel anlamlıdır. "ders" sözcüğü ise bütün dersleri kastettiği için genel manalıdır. Bu cümlede özelden genele bir anlatım vardır .
- Spor türleri içerisinde en çok futbolu severim .
( Bu cümlede " spor " kelimesi ile spor türlerinin hepsi anlatılırken, " futbol " ile sporun bir türü anlatılmaktadır. Bu yüzden bu cümlede genelden özele bir anlatım kullanılmıştır . )
Örnekler :
- Varlık- kanepe - eşya- cansız- mobilya kelimelerini özelden genele doğru sıralayalım.
( kanepe - eşya- mobilya- cansız- varlık)
- Bitki- varlık-meyve-portakal-canlı kelimelerini genelden özele doğru sıralayalım.
( varlık- canlı- bitki- meyve- portakal)
- mahalle- ülke- şehir- cadde- sokak- ilçe kelimelerini özelden genele doğru sıralayalım.
( sokak - cadde - mahalle - ilçe - şehir - ülke )
