Göller ve Özellikleri

3- Göller

Göl: Kara üzerinde çeşitli nedenlerle çanaklaşmış alanlarda biriken su kütlelerine denir.

Göller yer yüzündeki tatlı suların % 87 sini oluşturur. Karalar üzerinde kapladığı alan % 2 dir.

Göllerin suları, acı, tatlı, sodalı ve tuzlu olabilir.

Not: Sularını gideğen yardımıyla boşaltan göllerin suyu tatlı, Sularını dışarıya boşaltamayan göllerin suyu ise acı ve tuzlu olur.

 

Göl Sularının Acı, Tuzlu, Sodalı, Tatlı Olmasının Nedenleri?

 

•1- İklim koşulları

•2- Beslenme kaynakları

•3- Gölün bulunduğu arazinin yapısı

•4- Gölün büyüklüğü

•5-Gölün derinliği

•6- Gölün gideğeninin (göl ayağının)olup olmamasıdır.

 

A- Doğal Göller

1- Tektonik Göller

 

•Yer kabuğu hareketleri sonucunda çöken alanlarda oluşan çukurluklara biriken su kütlelerinin oluşturduğu göllerdir.

 

Örnek

ARAL

HAZAR

BAYKAL

LUT

 

2- Volkanik Göller

 

•Volkanik faaliyetlerle oluşmuş çanaklarda suların birikmesiyle oluşan göllerdir.

-Endonezya, İtalya, Japonya ve Türkiye’de yaygındır.
-Türkiye’de Nemrut krater gölü, Mekke Gölü, ABD’de Crater Gölü

3- Karstik Göller

•Kolay eriyebilen (kireç taşı, alçı taşı vb) karstik arazilerde suların polye ve obruk gibi erime çukurlukları içinde birikmesiyle meydana gelir.

•Örnek: Türkiye’deki bazı göller

 

4- Buzul Gölleri

•Buzul aşındırması sonucu oluşan çukurluklarda biriken suların meydana getirdiği göllerdir.

•Kanada, Norveç ve Danimarka’da yaygındır. Türkiye’de Kaçkar dağlarında, Uludağ’da vb görülür.

 

5- Karma Yapılı Göller

•Bazı göllerin oluşumları birden fazla faktöre bağlı olabilir (Tektonik+Karstik vb). Bu şekilde oluşmuş göllere karma yapılı göller denir.

•Örnek: Arnavutluk ve Makedonya arasındaki Ohrid Gölü tektonik bir çukurlukta yer almaktadır. Ancak göl çanağının oluşmasında karstik olaylarda etkili olmuştur.

 

6- Set Gölleri

•Vadi, tektonik çukurluk veya koy gibi yer şekillerinin önünün herhangi bir malzemeyle kapatılmasıyla oluşurlar.

 

•a- Volkanik set gölleri

•b- Heyelan set gölleri

•c- Alüvyal set gölleri

•d- Kıyı set gölleri (lagün(deniz kulağı)

 

a- Volkan Set Gölleri

 

•Volkan konilerinden çıkan volkanik malzemelerin vadilerin ya da benzer çukurların önünü kapatmasıyla oluşan göllerdir.

Örnek: Van Gölü

 

b- Heyelan Set Gölleri

•Heyelan sonucu yamaçlardan inen kütlelerin akarsu vadilerinin önünü kapatmasıyla oluşan göllerdir.

•Örnek; Tortum(Erzurum), Sera (Trabzon), Abant (Bolu)

 

c- Alüvyal Set Gölleri

•Akarsuların biriktirmesi sonucu oluşan birikinti konilerin zamanla genişleyerek akarsu vadilerinin ağzını kapatmasıyla geride kalan göllerdir. Örnek; Trabzon Uzungöl

 

d- Kıyı Set Gölleri (Lagün)

•Deniz kıyılarında, koy önlerinin kıyı setleri veya kordonlarıyla oluşan göllerdir. Bu göllere lagün ya da deniz kulağı da denilmektedir. Örnek; Küçükçekmece Gölü

 

Göllerden Nasıl Yararlanılır

•1- İçme ve Kullanma suyu

•2- Enerji üretimi

•3-Ulaşım

•4- Balıkçılık

•4- Turizm

•5- Su sporları

•6- İklimi kısmen etkiler