Yazılı Anlatım Çalışmalarında Yazma Aşamaları

Hangi türde olursa olsun, hiç bir konu gelişi güzel, çalakalem yazılmaz. Doğru, akıcı, açık ve etkili yazmak için bazı teknik kurallara uymak gerekir. Bu nedenle başarılı bir yazı yazabilmek için “yazma”nın başlıca evrelerini izlemek gerekir. Şimdi bu evreler üzerinde duralım:

      a.Konunun seçilmesi ve sınırlandırılması:

Konusuz yazı düşünülemez. Yazmanın ilk ögesi konudur. Bu nedenle, yazmada ilk iş konu seçmektir. Üzerinde yazı yazılacak her varlık, her olay, her düşünce, her sorun... bir "yazma konusu"dur. Anlatımda başarı sağlamak, bilinen ve yeteri kadar malzeme bulunan bir konuyu seçmeye ve sınırlandırmaya bağlıdır. Öğrenciler, ancak bildikleri bir konuda yazabilir. Seçilen konu iyice kavranmalıdır. Konudan sapmamak, birlik ve bütünlük sağlamak, uygun bir biçim ve tür bulmak, konuyu doğru kavramakla mümkündür.

      b.Amacın belirlenmesi:


Sınırlandırılmış bir konunun kim/lere, ne tür bir mesaj vereceğini bilmek önemlidir. Konunun hedef kitlenin ihtiyaçlarına uygun olması sağlanmalıdır.

      c.Ana düşüncenin yerleştirilmesi:

Ana düşünce, konuyla ilgili olarak okuyucuya söylenmek istenen temel düşüncedir. Ana düşünce, çeşitli şekillerde ortaya konabilir; ya paragraflarda ele alınıp işlenen yardımcı düşünceler aracılığıyla ya da bütün bir metne sindirilerek yerleştirilebilir.

      ç.Birikimin harekete geçirilmesi:

Anlatımın amacına ulaşması için, daha önce bellekte bulunanları harekete geçirip buluş yaparak yazmak gerekir. Başkaları tarafından yazılmış olanları aynen aktarmanın bir anlamı yoktur. Anlatımlar özgün ve dikkat çekici olmalıdır. Yani başkalarından ve farklı kaynaklardan elde ettiğimiz malzemeyi aynen yansıtmak yerine, kendi zihin ve gönül prizmamızdan geçirmek gerekir.

      d.Anlatımın mantıklı bir düzen içinde ifade edilmesi:

Anlatımın üç temel esası buluş, birlik ve plandır. Plansız bir yazı başarılı olamaz. Olaylar kronolojik olarak; duygu, düşünce ve hayaller ise belli bir mantık çerçevesinde anlatılmalıdır.
Yardımcı düşünceleri, yazıda birlik-bütünlüğü sağlamak; hangilerinin giriş, gelişme, sonuç bölümlerinde işleneceğini bilmek bakımından bir denetimden geçirmek, belli bir mantıkî sıraya koymak gerekir. Yardımcı düşüncelerin bu sıralanışı “plan”la ilgili bir husustur.

      e.Yazıya uygun bir başlığın konması:

Nasıl her varlığın bir adı varsa, her yazının da bir adı, yani “başlık”ı vardır. Yazıya konan başlık, konuya uygun düşmeli, ana düşüncenin özünü yansıtabilmelidir.

      f.Kelime seçilmesi:

Kelimeler yerli yerinde, özenle ve doğru olarak kullanılmalıdır.

     g.Cümle/lerin kurulması:

Konu, Türkçe’nin mantık dokusuna ve gramerine uygun cümlelerle sunulmalıdır.

      h.Paragrafların düzenlenmesi:

Paragraf, ana ve yardımcı düşüncelerin ifade edildiği anlatım birimidir. Fikirlerin birbirine karışmasını önler. Paragraf oluşturabilen bir öğrenci yazma becerisini kazanmıştır.

      ı.İmla kuralları ve noktalama işaretlerine uyulması:

İmla kurallarına ve noktalama işaretlerine uygun davranmak, anlatımın güzelleşmesini, kolay anlaşılmasını sağlama yanında okuyucunun zevk almasını da sağlar.
Noktalama işaretleri, okuma akışını düzenlediği, durakları gösterdiği, okuyucuyu uyardığı için yanlış anlamlandırmayı önler. Yazının doğru ve çabuk kavranmasını sağlar. Bu nedenle, yazı, noktalama işaretleri açısından kusursuz olmalı ve cümlede anlam üzerinde durulurken öğrencilerin dikkati noktalama işaretlerinin rolüne çekilmelidir.
Ayrıca, yazının doğru ve çabuk kavranabilmesi için de sözcüklerin, yazıya doğru geçirilmesi gerekir. Yazı yazan her insan, ana dilinin önemli yazım kurallarını öğrenmeli ve giderek uygulama alışkanlığı da kazanmalıdır.
Yrd.Doç.Dr Mehrali Calp

0 Comments:

Yorum Gönder

Deneme