Anonim Halk Edebiyatı Nazım Şekilleri ~ Kompozisyon Örnekleri

Türkü

Kendine ait bir ezgi ile söylenen müzikli nazım biçimidir.
Genellikle Türküler anonimdir, Daha sonra ezgiyle söylenmesi ve benzerlik yönünden yazarı bilinenleri de türkü olarak kabul etmişiz.
Türkülerde genellikle şu konular işlenir; Aşk,tabiat,ayrılık,hasret,gurbet,sevgi,güzellik..
Türküler 8’li(4+4) veya 11’li(4+4+3) hece ölçüsüyle söylenir..
Türküler yapı olarak iki ana bölümden oluşur.

1-Bent:Türkünün esas sözlerinin bulunduğu kısımdır.

2-Kavuştak:Her bendin sonunda tekrar eden bölümdür. Bir diğer adla Nakarat ya da bağlama denir.

Yeşil Ördek Gibi Daldım Göllere

Yeşil Ördek Gibi Daldım Göllere
Sen Düşürdün Beni Dilden Dillere
Başım Alıp Gidem Gurbet Ellere
Ne Sen Beni Unut Ne De Ben Seni

Sevdiğim Cemalim Güneşim Mahım
Seni Seven Aşık Çeker Ezvahın
Getir El Basayım Kelamullahın
Ne Sen Beni Unut Ne De Ben Seni

Gel Seninle Bir Ahduman Kuralım
Bağlanalım Bir Karara Varalım
Verdiğimiz Sözde Hemen Duralım
Ne Sen Beni Unut Ne De Ben Seni

Sivas

Hece ölçüsünün 7’li kalıbıyla söylenirler.
Genellikle Bir dörtlükten oluşur.
Kafiye düzeni aaxa şeklindedir.
İlk iki dize doldurmadır, konu ile alakasız . Asıl konu son iki dizededir.
Her konuda yazılabilir, herhangi bir konu sınırlaması yoktur.
Maniler oluşumuna göre farklı adlar alır. Düz mani,kesik mani,yedekli mani ve ecinaslı mani gibi türleri vardır.

Mani

Vur davulcu davula

sevdiğim kalksın sahura

Kalbi gelmedi aşka

Bari gelsin imana

Annelerin genellikle çocukları uyutmak için belli bir ezgiyle söylediği sözlü edebiyat ürünleridir. Tekerlemeler kullanılır.
Hecenin 7’li,8’li ve 9’lu kalıplarıyla söylenir.
Genellikle ninniler dörtlüklerden oluşur.

Ninni

Dandini dandini danali bebek

Elleri kollari kinali bebek

Benim de yavrum cicili bebek

Uyusun da buyusun ninni...

Dandini dandini dastana

Danalar girmis bostana

Kov bostanci danayi

Yemesin lahanayi...

Lahanayi yemez kokunu yer

Benim de kuzum lokum yer

Uyusun da buyusun ninni

Tipis tipis yurusun ninni...