Afazi (Lisan Bozukluğu)

Lisan fonksiyonlarında beyin hastalıklarına bağlı olarak görülen bozukluklara Afazi adı verilir.Afazi, nöroloji tarihinde beynin fokal lezyonlarıyla ortaya çıkan ilk sendrom olarak tanımlanma ününe sahiptir. Lisan bozuklukları erken çocukluk yaşlarında ortaya çıkabilir. Bu bozukluklar en erken çocuğun konuşmasının belirmesindeki gecikmeyle anlaşılabilir. Daha sonraki yaşlarda buna okuma ve yazmadaki problemlerde eklenerek sorun komplike bir biçim alır.  (Tanrıdağ,1994; 49) Afazi,            konuşma bozukluğu için kullanılır. Genellikle afazi, beyinde konuşma alanlarında olan tahribatlar sonucu, dili unutma veya eskisi gibi kullanamama şeklinde görülür. (Morgan,1999; 186)
Alajouanine ve Lhermitte (1965) okuma güçlüklerinin afazi ile birlikte yaygın bir problem olduğunu belirtir. (Pitchford, Funnell, 1999; 573)
Afazi deyiminin ortaya çıkışı 1800’lü yıllara kadar uzanır, ilk kez Trousseau tarafından 1874’de kullanılmıştır. Trousseau’ya göre afazik kişi “kelime belleği, aksiyonlar için bellek ve konuşma yeteneğini kaybetmesine ek olarak entellektüel fonksiyonlarını da yitirir.” Bu tanım entellektüel yönden bugün geçerliğini yitirmiştir, fakat konuşma bozukluğuna dikkat çekmesi açısından etkilidir.(Tanrıdağ,1995; 41)

Afazi Tanımları

Webster Sözlüğü: Beynin hastalığı veya yaralanması sonucu konuşma gücünün kaybolması veya kelimelerin uyumlu biçimde kullanılamaması.
Dorland Tıp Sözlüğü: Beyin merkezlerinin hastalanması veya yaralanmasına bağlı olarak konuşmanın ortaya konmasında, yazmada veya sözlü ya da yazılı lisanın anlaşılmasında oluşan kayıp.
Taber Tıp Sözlüğü: Konuşma yoluyla kendini ortaya koyamama veya sözsel anlamanın kaybı.
Elliott (1971): Konuşulan ve yazılan lisanın sembollerinin kullanımının ve anlaşılmasının bozukluğu.
Strub ve Black (1977): Hastanın gramer ve kelime bulma yanlışlıkları yaptığı gerçek bir lisan güçlüğü.
Walton (1977): Konuşmadaki sembollerin kullanılışının hastalığı.
Bannister (1978): Kelimeler yoluyla anlamların ifadesinin ve anlamanın hastalığı.
Adams ve Viktor (1981): Konuşulan veya yazılan lisanın veya her ikisinin birden üretiminin veya anlaşılmasının az ya da çok etkilenmesi.
Benson ve Geschwind (1985): Lisanın sonradan oluşmuş kısmen ya da tamamen kaybı. (Tanrıdağ, 1995; 42)
Afazi Çeşitleri
1.      Akıcı Olmayan (Nonfluent) Afazi: Bu hastalar kendilerini konuşarak ifade edemezler fakat konuşmaları çok iyi anlarlar. Kelimeleri çok zor söyler veya konuşamazlar, konuştukları zaman çok yavaştırlar, düzen bozuktur ve gramerleri anormaldir. Genellikle okuma yazmada zorluk çekerler.
2.      Akıcı (Fluent) Afazi: Bu hastalar normal hızda veya bazen çok hızlı konuşurlar. Hızı ve düzeninden dolayı ilk olarak normal duyulmasına rağmen verilen mesajın anlaşılması zordur. Kişi yaşadığı problemin farkında değilmiş gibi görünür.
3.      İletken (Conduction) Afazi: Objeleri isimlendirmede ve kelimeleri tekrar etmede büyük problem yaşarlar. Konuşma hızı ve düzeni normal olmasına rağmen, kelimenin yerine konabilecek başka kelimeleri bulmada ve eş anlamlılarını seçmede sıkıntı yaşarlar. Sesli okuma ve yazmada zorlanırlar.
4.      Transcortial Afazi: Diğer afazi çeşitlerinden farklı olarak bu afazideki hastalar söylenen kelimeleri rahatlıkla tekrar edebilirler. Tekrar yeteneklerini koruyabilmelerine rağmen ciddi anlama güçlükleri yaşarlar.(Ruthmary,1983; 31)

Afazinin Genel Belirtileri

Tanrıdağ’a (1995;45-47) göre,
1.      Her afazide tutuk ya da akıcı bir konuşma bozukluğu vardır.
Örnekler:
”Bu 10 Kasım. Atatürk ölüdümün 49. yılımızın. Oğlam Fatih okulda törene gitti. Yakasıda Atatürk resimi taktı. Saat 9’u 5 geçe silen çaldı. Saygı duradık. O gün Ankara’ya hastane gitti. Akşak 7’e geldi. Efol testi yaptımış. Yemek yedik, çay içtik. Ben yazı çaışması yaptı.”
“Ben kaşığı bacağıma yatırdım. Neden? Kaşık eve geldi, ben buraya geldim. Ben anlatamıyorum. Kaşık çok ters geldi bana. Hastalık ta kaşıktan oldu. Ah, ben eskiden ne kadar çok bilirdim. Kayık ta değil ya neyse.”
2.      Her afazide mutlaka bir isimlendirme bozukluğu olur.
3.      Her afazide yazı yazma bozukluğu vardır.
4.      Her afazide bir okuyarak anlama bozukluğu vardır.
5.      Afazilerin çoğunda duyarak anlama bozukluğu vardır.
6.      Afazilerin çoğunda tekrarlama bozukluğu vardır.

Alıntıdır..............

0 Comments:

Yorum Gönder

Deneme