DİVAN EDEBİYATINDA NESİR (DÜZYAZI):

 DİVAN EDEBİYATINDA NESİR (DÜZYAZI):

 

 1. Sade Nesir

• Halkı eğitmek ve bilgilendirmek için yazılan sade bir dille yazılmış nesirlerdir.


• Bu nesirde; halka yönelik masal, efsane, öykü, destan, dinî ve tasavvufî konular işlenir.


• Aşıkpaşazade, Mercimek Ahmet (Kabusname), Kul Mesut (Kelile ve Dimne) Evliya Çelebi (Seyahatname)...

   2. Orta Nesir

• Genellikle Tarih ve bilim kitaplarında görülebilen nesirdir.


• Ustalık göstermek amacı olmadığı hâlde yine dedili sade nesirden ağırdır.


• Katip Çelebi’nin bazı eserleri ve Naima Tarihi, Aşıkpaşazade,, Ebülgazi Bahadır Han, Peçevi, Mütercim Asım

   3. Süslü (Sanatlı) Nesir

• Bu nesre medrese öğrenimi görmüş, Osmanlıca’yı iyi bilen yazarlar yönelmiştir.


• Bu nesirde; seci (düz yazıda kullanılan kafiye), söz ve anlam sanatları ve uzun cümleler görülür.


• Dil, yabancı sözcükler  ve ağır tamlamalarla yüklüdür.


• Sanatçı ustalığını gösterme amacı güder.


• Ahlâk ve felsefe konularının işlendiği eserlerde , mektuplarda ve tezkirelerde görülür.


• En güzel örneklerini veren yazarlar şunlardır: Sinan Paşa (Tazarruname), Veysî, Nergisî...

  Tezkire:

• Ünlü kişilerin hayatının (biyografilerinin) toplandığı eserlerdir.


• Tezkiretü’ş-şuara / tezkire-i şuara (şair), tezkiretü’l evliya (evliya), tezkiretü’l-hattatin (hattat), tezkire-i ilmiye (alim), tezkire-i musikişinasan (müzik sanatçıları)


• Tezkireler ilk defa Acem(İran) edebiyatında ortaya çıktı.


• İlk tezkiretü'ş-şuara’sını Ali Şir Nevai yazdı: Mecalisü'n-Nefais

  Tarih:

• Tarihi olay ve kişilerin anlatıldığı eserlerdir.


• Örnek: Naima Tarihi,Peçevi Tarihi,  Tarih-i Cevdet...

Sefaretname:

• Siyasî bir görevle yurtdışına gönderilen kişilerin  gittikleri yerleri anlattığı eserlerdir.


• Eser: Yirmisekiz Çelebi Mehmed Efendi- Sefaretnamesi

Seyahatname:

• Yazarların gezip gördükleri yerleri siyasi,kültürel,coğrafi olarak anlattıkları eserledir.


• Seyahatnameler tarihi bir belge niteliği de taşırlar.


• İki eser: Piri Reis-Kitab-ı Bahriye; Evliya Çelebi-Seyahatname

 

  Siyasetname:

• Yöneticilik sanatına alakalı bilgiler ve yöntemler veren edebi eserlerdir.


• En önemli ve ilki ise Yusuf Has Hacib’in Kudatgu Bilig adlı kitabıdır.


• Siyasetnamelerin en ünlüsü muhakkak ki  Selçuklu veziri Nizamülmülk’ün Siyasetname’sidir.

  Münazara:

• Birbirine zıt  iki öğenin ya da karşıt iki görüşün karşılaştırıldığı yapıtlardır.


• Şiir ya da düzyazı olarak yazılabilir.

  Münşeat:

Mektuplardan ya da farklı konulardaki düzyazılardan oluşur.

a. Resmi yazılardan oluşan münşeatlar

b. Her türden kişinin mektuplarından oluşan münşeat

C. Şairlerin mektuplarından oluşan münşeatlar.

 

  Surname:

•   Düğün törenlerinin anlatıldığı eserlerdir.

  Gazavatname:

•   Kahramanların savaşlarının anlatıldığı eserlerdir.

  Evliya Tezkiresi:

• Din büyüklerinin gerçek ya da efsaneleşmiş hayatları ve kerametlerinin anlatıldığı eserlerdir.


• Vaazlar ve ahlaki öğütler de yer alır.


• Sinan Paşa (Tezkiretü’l-Evliya), Ahmed Hilmi (Ziyaret-i Evliya)

  Kısas-ı Enbiya:

• Peygamber kıssalarının anlatıldığı eserlerdir.

  Siyer:

• Hz. Muhammed’in ve dört halifenin hayatının anlatıldığı eserlerdir.

  Hilye:

• Peygamberimizin iç ve dış özelliklerinin anlatıldığı eserlerdir.

Sabah Dershanesi Alıntı..............................................