Mesnevi
- Mesnevide beyit sayısı sınırsızdır.
- Herhangi bir konu sınırlaması yoktur. En genel konular çoğunlukla savaş, aşk,tarihi olaylar,dinî olaylar...
- Mesneviler divan edebiyatında roman ve hikaye türünün yerini tutuyordu.
- Mesnevilerde her zaman her beyit kendi arasında kafiyelidir.
- Kafiye düzeni şöyledir; aa, bb,cc,dd,ee,…..
- Bir yazarın Beş mesnevisine Hamse denir..
- Şehrengiz bir şehrin güzelliklerini anlatan mesnevilere denir.
Türk edebiyatındaki başlıca ünlü mesneviler şunlardır:
- Kutadgu Bilig............................. (İlk mesnevi - Öğüt)
- Fuzuli- .........................................Leyla ile Mecnun (Aşk)
- Şeyh Galip-................................ Hüsm ü Aşk (Aşk)
- Şeyhi-............................................Harname (Eleştiri)
- Ahmedi-........................................İskendername (Tarih)
- Nabi- ............................................Hayrabat (Öğüt)
- Süleyman Çelebi- .......................Vesiletü’n-Necat (Mevlid) (Dini)
- Mevlana- .....................................Mesnevi (Öğüt)
Müstezat
- Gazelden farklı gazel türünün özel bir biçimine denir.
- Şiirdeki uzun dizelere kısa bir dize eklenerek bir uzun bir kısa eklenerek yazılır.
- Uzun ve kısa dizeler gazelde olduğu gibi kendi aralarında uyaklanırlar.
- Müstezattaki Kısa dizelere “ziyade” denir.
Rubai
- Rübailerin kafiye şeması i aaxa şeklindedir ve rübailer tek dörtlükten oluşurlar.
- Rübailer aruzun belli kalıplarıyla yazılırlar.
- Rübailerde hayatın anlamını ve hayat felsefesini,dünyanın nimetlerinden yararlanmayı ve ölüm gibi farklı konular işlenmiştir.
- İran edebiyatına ait bir türdür. Bu türün en büyük şairi ise hiç kuşkusuz ki Ömer Hayyam’dır.
- Türkçe rubailerde çok önemli yeri vardır. En güzel örneklerini Yahya Kemal vermiştir.
Tuyuğ
- Türklerin Divan edebiyatına kazandırdığı bir nazımşeklidir.
- Kafiye düzeni rubainin kafiye düzeni gibidir.Tek dörtlüklerden oluşur.
- Genellikle felsefi konular işlenmektedir.
- Edebiyatta Kadı Burhanettin’in tuyuğları meşhurdur.
Şarkı
- Genellikle Besteyle okunmak için yazılan ve dörtlüklerden oluşan nazım biçimidir.
- Dörtlük sayısı genellikle 3ile 5 arasında değişir.
- Birinci dörtlükte 2. ve 4. dizeler tekrarlanır, diğer dörtlüklerde 4.dizeler aynen tekrarlanır. Bu kısma nakarat denir.
- Türklerin divan edebiyatına kazandırdığı nazım biçimidir.
- Aşk ,sevgi,mutluluk, günlük hayat gibi temaları işlenir.