Gazel
- Beyit sayısı 5 ile 15 arasında değişir.
- Divan edebiyatının en fazla kullanılan nazım biçimidir gazeller.
- Gazelde; başta aşk, sevgi, güzellik gibi lirik konular olmak üzere felsefî, dinî ve öğretici konular işlenebilir.
- Konularına göre şu adları alır: âşık-âne, rind-âne, şûh-âne, hikemî...
- Gazellerin özel bir adı yoktur; genelde rediflerine göre adlandırılır.
- Nazım birimi beyittir.
- Kafiye düzeni: aa ba ca...
- Kaynağı Arap şiiridir; kasidenin tegazzül bölümünden oluşmuştur.
- Genellikle gazelin beyitleri arasında herhangi bir konu bütünlüğü yokturdur; her beyitte farklı bir konu işlenebilir.
- İç uyakların bulunduğu gazellere musammat gazel denir; bu gazelleri oluşturan beyitler ortadan ikiye bölündüğünde abab, cccb, dddb şeklinde dörtlükler oluşur.
- Gazelde bütün beyitlerde aynı konu işleniyorsa “yek-ahenk”;
- Bütün beyitler aynı söyleyiş güzelliğindeyse “yek-avaz” adını alır.
- Gazelin ilk beytine “matla” (doğuş yeri),
- Son beytine “makta” (kesme yeri) denir.
- İlk beyitten sonraki beyte "hüsn-i matla" (güzel başlangıç),
- Son beyitten öncekine "hüsn-i makta" (güzel bitiriş) denir.
- Gazelin en güzel beyti ise "beytü'l-gazel" ya da "şah beyit" adıyla anılır.
- Şair, mahlasını (şairin takma adı) maktada ya da "hüsn-i makta”da söyler.
Önemli Gazel Şairleri
- Fuzuli
- Baki
- Nedim
- Necati
- Şeyhülislam Yahya
- Naili
- Şeyh Galip