Manzume ve Şiir

Edebiyatta iki anlatım türü vardır
1. Manzum Anlatım (Nazım)
2. Mensur Anlatım ( Nesir )

Nesir yani düz yazılar bilgi verirken düşünceler ifade edilirken kullanılır, nazım yani şiirsel metinler ise duyguların ifade edilmesinde kullanılır. Manzume ölçü ve uyak gözetilmek sureti ile yazılan dizeler halindeki metinlere verilen addır. Bir metin dizeler halinde yazılabilir ama o metne şiir diyebilmek için yüksek duygular içermeli ve sağlam bir anlatıma sahip olmalıdır.
Kişinin, duygu, düşünce, hayal ya da izlenimlerini düz yazı şeklinde anlatmasına ise nesir adı verilir. Yine şiirde olduğu gibi nesirde de metnin bir değeri olması için planı, sanatsal değeri ve etkili bir anlatımı olması gerekir.

Manzumelerin Özellikleri
- Ölçü ve uyaklı olarak yazılmışlardır.
- Öğretici konulara ağırlık verilmiştir.
- Estetik kaygılar ikinci plandadır.
- Manzum şekilde yazılmış manzum hikayeler de manzumedir.
- İmgeleme ve çağrışım yönünden zayıftırlar.

Manzum Hikaye
Dizeler şeklinde yazılan hikayelere manzum hikaye adı verilmektedir. Öykü adını verdiğimiz düz yazı türünden farkı dizeler halinde yazılmalarıdır. Didaktik şiir dediğimiz öğretici şiirlere örnek olarak gösterebiliriz. Batlı bir tür olan hikayedeki unsurlar ( olay, yer, zaman, kahramanlar ) manzum hikayelerde de bulunur. Divan edebiyatında mesneviler uzun hikayelerin yerini tutmaktaydı. Tanzimat'la birlikte ortaya çıkan manzum hikayelerde kafiye, redif kullanma yoluna gidilmiştir. Mesneviler tek bir aruz kalıbı ile yazılırken manzum hikayelerde aruzun çeşitli kalıpları kullanılmıştır. Manzum hikayelerde ya bir öğüt verilir ya da bir olay anlatılır.
Tanzimat Dönemi'nde Recaizade Mahmut Ekrem ve Muallim Naci bu türün ilk örneklerini verirken Servet-i Fünun döneminde özellikle Tevfik Fikret manzum hikayeleri ile başarılı olmuştur. Sonraki dönemde ise Mehmet Akif manzum hikaye türünde başarılı eserler vermiştir.


Manzum Hikayelerin Özellikleri
- Toplumsal konuların işlenmesine önem verilir.
- Günümüz hikayelerinde olduğu gibi olay, yer, zaman ve kahramanlar kullanılır.
- Uyak ve redif kullanılmasına özen gösterilir.
- Mısraların uzunluklarının aynı olması şart değildir.
- Tanzimat dönemi ile birlikte edebiyatımıza giren bir türdür.

Manzume ve Şiir Arasındaki Farklar
- Şiirin düz yazı ile ifade edilmesi mümkün değil iken manzumeleri düz yazı ile ifade edebiliriz.
- Şiirde olay örgüsü bulunmazken manzumede hikayede olduğu gibi olay örgüsü vardır.
- Şiirde bireysel duygular hakimken manzumelerde toplumsal konular ön plandadır.
- Şiirde kelimelere mecaz anlamlar yüklenirken manzumelerde kelimeler gerçek anlamları ile kullanılır.
- Şiirler duygusal özellikler gösterirken manzumeler didaktik özellikler gösterir.

Mensur Şiir
- Ölçüsü ve uyağı olmadan duygu ve düşüncelerin şiir gibi anlatıldığı yazı türüdür.
- Mensur şiirlerde iç ahenk önemlidir.
- Halit Ziya Uşaklıgil bu türü edebiyatımızda ilk kullanan sanatçıdır.

Manzume Örneği
-Bugün açız yine evlatlarım, diyordu peder,
Bugün açız yine; lâkin yarın, ümid ederim,
Sular biraz daha sakinleşir... Ne çare, kader!

- Hayır, sular ne kadar coşkun olsa ben giderim
Diyordu oğlu, yarın sen biraz ninemle otur;
Zavallıcık yine kaç gündür işte hasta...

- Olur;
Biraz da sen çalış oğlum, biraz da sen çabala;
Ninen baban, iki miskin, biz artık ölmeliyiz...
Cocuk düşündü şikayetli bir nazarla: - Ya biz,
Ya ben nasıl yaşarım siz ölürseniz? 
..........
                  Tevfik Fikret ( Balıkçılar şiirinden)

0 Comments:

Yorum Gönder

Deneme