Her dilde, nazım ve nesir olmak üzere iki türlü ifade şekli vardır. Nazmetmek, dizmek, tanzim etmek anlamına gelir; nazım şeklinde yazılmış anlatımlar için manzum ta’birini kullanırız. Nazım bazı kurallara bağlıdır. Her mısrada aynı olan hususi bir ahenk (vezin), mısraların sonunda aynı harflerin/seslerin tekrarı ile meydana gelen ahenk (kafiye), her millette nazmın başlıca esaslarını teşkil eder; mısraların birbiriyle kafiyelenme özelliği (şekil) de nazım kurallarındandır.
Nazma göre daha serbest, kurallardan daha uzak bulunan nesir kelimesinin manâsı saçmak, dağıtmak demektir. Nesir şeklindeki, bir başka deyimle mensur ifadeler vezinli değildir. Kafiye ise nazımla nesri birbirinden ayıran başlıca özellik sayılmaz; çünkü nesirde de kafiye bulunabilir. Nesirdeki kafiye (seci’), vezin gibi ahenk sağlamaya yarar; yine ahenk te’min eden assonance, alliteration ve nakarather iki ifade şeklinde de bulunabilir.
Vezin, kısmen kafiye yüzünden nazımda cümleler bazen gramer kurallarına uygun olmaz; sıfatla isim, zarfla fiil, isimle yardımcı fiil arasında başka ifadeler bulunduğu gibi, cümleyi meydana getiren esas unsurların, mesela özne, tümleç ve yüklemin yer değiştirdiğine sık sık rastlarız. Her mısranın ilk kelimesi, kendinden önce hangi noktalama işareti bulunursa bulunsun, daima büyük harfle başlar.
Nazmın veya nesrin kendine mahsus ifade çeşitleri yoktur; hikâye, tasvir, doğrudan doğruya anlatma, isbat ve delil yoluyla anlatma türleri her iki ifade şeklinde de kullanılır. Nâzım da, nâsir de maksatlarını hikâye yoluyla, veya çevrelerinin kendilerinde uyandırdığı duyguları, düşünceleri ve bunların sebeplerini tasvir, doğrudan doğruya anlatma, delil ve isbat yoluyla anlatma biçimleriyle ifade edebilirler.
Manzum ve mensur eserler için teknik hünerlerin çoğu aynıdır. Mesela bir hikâye, mektup, tiyatro eseri manzum da, mensur da olabilir; her ikisinde de bu türde aranılan metoda, teknik usullere bağlı kalmak lazımdır. Diğer taraftan nazım da, bir nesir gibi maksadını iyi, tesirli ifade için kelimeleri seçebilmek, malzemeyi iyi tertip etmek vb. meseleleri, okuyanlarda ilgi ve zevk uyandırmak için göz önünde tutmaya mecburdur.
Her dilde nazım ve nesir olmak üzere iki ifade şekli bulunmakla beraber, bunlara ait kuralların o dilin yapısına göre değişiklik göstermesi pek tabiidir; bu sebeple, Türk nazmının da kendine göre kuralları, millî özellikleri vardır.
Mehrali Calp
0 Comments:
Yorum Gönder
Deneme