Ahmet Hamdi Tanpınar

1901 yılında İstanbul’da doğmuştur.Çeşitli liva ve vilayetlerde kadılık yapan Hüseyin Fikri Efendi ile Trabzonlu Nesibe Hanım’ın oğlu olarak Şehzadebaşı semtindeki evlerinde doğan Ahmet Hamdi’nin çocukluğu çok defa babasının kadılığı dolayısıyla onun bulunduğu yerlerde geçti.İstanbul’da ancak babasının yeni bir yere tayini sırasında kısa aralarla bulundu.

İlköğrenimini Anadolu’nun çeşitli yerlerinde tamamlayan A.Hamdi lise yıllarını Vefa , Kerkük ve Antalya Sultanilerinde tamamladı.Darülfünunun edebiyat şubesine kaydoldu.Fakülteden mezun olduktan sonra on yıl kadar lise öğretmenliği yaptı.Edebiyat Fakültesinde “19.Asır Türk Edebiyatı Kürsüsü” kurulmasıyla bu kürsünün başına getirildi.Güzel Sanatlar Akademisi ve Edebiyat Fakültelerinde “Yeni Türk Edebiyatı” profesörlüğü yaptı.

Şair , yazar , edebiyat tarihçisi.Öykü , roman , deneme türlerinde eserler vermiştir.

Doğu ve Batı kültürlerinden bir sentez yapmayı başaran yenilikçi bir yazardır.Tanpınar , öykücülüğünde ve romancılığında da şairlik tarafı ağır basan bir yazardır.

Tanpınar’ın eserlerinde yer tutan en önemli kavram ZAMAN dır.Bunda ustası olarak kabul ettiği Marcel Proust ‘un etkisi vardır.Zaman kavramı onda bir roman tekniği olarak önem kazanmıştır.Huzur adlı romanı olay olarak 24 saat içine sığdırılmış olduğu halde geriye dönüşlerle zamanın genişletildiği hacimli bir romandır.

Ölüm , tarih , felsefe üzerine düşünceleri hep zaman kavramının üzerinde şekillenir.Saatleri Ayarlama Enstitüsü adlı romanında da zaman temasını toplumsal bir hiciv malzemesi olarak kullanır.

Tanpınar’da “rüya ve geçmiş zaman” kavramlarının anahtar  kelimeler olduğu görülür.İlk öyküsü olan “Geçmiş Zaman Elbiseleri” nde , öykü , rüya gibi bir dekor içinde garip insanlar , olaylar ve mekan içinde geçer ki okuyucu kendini bir rüya atmosferinde bulur.Tanpınar’ da rüyanın asıl trajik havası “Abdullah Efendi’nin Rüyaları” ve “Rüyalar” öykülerindedir.

Uyuyan insanın uzak ve derin görünüşü ölümü hatırlatır ve ölüm herşeyin üstünde bir kavram olarak ortaya çıkar.

Şiir görüşünde ve eserlerinde musikimizin etkilerini bulmak mümkündür.

Zaman temasını işleyen şiirlerinden biri Bursa’da Zaman şiiridir.

Bursa’nın doğal güzelliklerini tarihi değerleriyle kaynaştırmıştır.

 BURSA’DA ZAMAN

Bursa’da bir eski cami avlusu

Küçük şadırvanda şakırdayan su;

Orhan zamanından kalma bir duvar…

Onunla bir yaşta ihtiyar çınar

Eliyor dört yana sakin bir günü.

Bir rüyadan arta kalmanın hüznü

İçinde gülüyor bana derinden.

Yüzlerce çeşmenin serinliğinden ,

Ovanın yeşili , göğün mavisi

Ve mimarilerin en ilahisi.

Bir zafer müjdesi burda her isim;

Yekpare bir anda gün , saat , mevsim

Yaşıyor sihrini geçmiş zamanın

Hala bu taşlarda gülen rüyanın

Güvercin bakışlı sessizlik bile

Çınlıyor bir sonsuz devam vehmiyle.

Gümüşlü bir fecrin zafer aynası ,

Muradiye , sabrın acı meyvası.

Ömrünün timsali beyaz Nilüfer,

Türbeler , camiler , eski bahçeler ,

Şanlı menkıbesi binlerce erin ,

Sesi arşa çıkan hengamelerin.

Nakleder yadını gelen geçene

Bu hayalde uyur Bursa her gece;

Her sabah onunla uyanır , güler

Gümüş aydınlıkta serviler, güller

Serin hulyasıyla bahçelerinin.

Başındayım sanki bir mucizenin

Su sesi ve kanat şakırtısından

Billur bir avize Bursa’da Zaman

Yeşil türbesini gezdik dün akşam ,

Duyduk bir musiki gibi zamandan

Çinilere sinmiş Kur’an sesini

Fetih günlerinin saf neşesini

Aydınlanır gördüm tebessümünle

İsterdim bu eski yerde seninle

Başbaşa uyumak son uykumuzu ,

Bu hayal içinde...Ve ufkumuzu

Çepeçevre katlasın bu ziya , bu renk

Havayı dolduran uhrevi ahenk

Bir ilah uykusu olur elbette

Ölüm bu tılsımlı ebediyette;

Belki de rüyası eski cedlerin ,

Beyaz bahçesinde su seslerinin.

Eserleri

ESERLERİ 

ŞİİR:

• Bütün Şiirleri (1976-1981)

ROMAN:

• Mahur Beste (tefrika 1944 – basım 1975)


• Huzur  (1949-1983)


• Sahnenin Dışındakiler (tefrika 1950- basım 1973)


• Saatleri Ayarlama Enstitüsü (1961-1977)


• Aydaki Kadın (ölümünden sonra 1987)

ÖYKÜ:

• Abdullah Efendi’nin Rüyaları (1943-1983)


• Yaz Yağmuru (1955-1983)

DENEME:

• Beş Şehir (1946-2001)


• Edebiyat Üzerine Makaleler (1969-1977)


• Yaşadığım Gibi (1970-1977)