- Şinasi : 1826-1871 yılları arasında yaşamış olan Şinasi çıkardığı Tercüman-ı Ahval gazetesi ile yeni bir edebiyat akımının başlatıcısı olmuştur. Vasat bir şair olarak nitelendirilen Şinasi'nin anlayışı sanatın toplum için olduğu yönündeydi. Bu yüzden dili halkın bilmediği kelimelerden arındırarak mümkün olduğu kadar sadeleştirmeye çalışmıştır. Edebiyatımızda hak, özgürlük, adalet gibi kavramları ilk kullanan kişi olan Şinasi aynı zamanda basılan ilk tiyatro eserinin de sahibidir. Şinasi ilk kez noktalama işaretlerini kullanması ile de edebiyatımızda başka bir öneme sahiptir.
Eserleri: Durub-ı Emsal-i Osmaniye (atasözleri), Şair Evlenmesi (tiyatro), Müntehabat-ı Eşar (şiir), Tercüme-i Manzume (çeviri şiirler),
- Namık Kemal : 1840-1888 yılları arasında yaşamış olan Namık Kemal ilk şiirlerinde divan edebiyatına bağlı iken Şinasi ile tanışmasından sonra onun görüşlerinden etkilenmiş ve batılı tarzda şiirler yazmaya başlamıştır. Biçimsel olarak yine de divan edebiyatı devam ettirmesine rağmen hak, adalet, eşitlik gibi kavramlarla şiirin içeriğini tamamen değiştirmiştir. Hece ile denemeler yapmış olmasına rağmen aruz ölçüsünü kullanmıştır. Tiyatroyu faydalı bir tür olarak kabul eden Namık Kemal bu türde de kimi zaman günlük dile yakın kimi zaman da süslü anlatıma sahip eserler yazmıştır. Romanlarında yine şiirde olduğu gibi batılı tekniği benimsemiştir ancak teknik açıdan başarılı olamayan eserlerde karakterler ya çok iyi ya çok kötüdür. Karşılıklı konuşmalarda sadeleşen dil betimlerde ağırlaşır.
Eserleri:
Romanları: İntibah, Cezmi
Oyunları: Vatan yahut Silistre, Gülnihal, Zavallı Çocuk, Akif Bey, Karabela, Celalettin Harzemşah
Eleştirileri: Takip, Tahrib-i Harâbât
- Ziya Paşa : 1825 ve 1880 yılları arasında yaşamış olan Ziya Paşa'nın eserleri gerek şekil açısından gerek de içerik bakımından divan edebiyatı geleneklerine bağlıdır. Namık Kemal gibi o da hak, adalet kavramlarını kullanmıştır, yenileşmeyi şiirlerinden çok düşünce yaşamında benimsemiştir. Hece ölçüsü ile yapmış olduğu şiir denemeleri de vardır.
Eserleri :
Zafername, Veraset Mektupları, Şiir ve İnşa Makalesi, Terkib-i bent, Rüya, Eş'ar-ı Ziyâ, Defteri Amal, Harabat
Ayrıca tercüme eserleri de vardır.
- Ahmet Mithat Efendi : 1844-1912 yılları arasında yaşamış olan Ahmet Mithat Efendi batılı tarzdaki hikaye ve romanları ile halkı eğitmeyi amaç edinmiştir. Döneminin en çok okunan yazarı olan Ahmet Mithat teknik kaygılar gütmemesi ve halkı eğitmeyi amaçlaması sebebiyle sık sık olayların akışını keserek ansiklopedik bilgiler vermiştir. Romantizmin etkisi altında eserler yazan yazar dili mümkün olduğu kadar halkın anlayacağı biçimde kullanmıştır.
Birçok türde çok fazla eser üreten yazarın önemli kitapları şunlardır:
Roman : Henüz On Yedi Yaşında, Hasan Mellah, Hüseyin Fellah, Yeryüzünde Bir Melek, Felatun Bey’le Rakım Efendi…
Hikaye : Letif-i Rivayat, Yeniçeriler…
Oyunlar : Çengi, Çerkez Özdenler…
- Ahmet Vefik Paşa : 1893-1921 yılları arasında yaşamış olan Ahmet Vefik Milliyetçilik ve Türkçülük akımlarının öne çıkan ilk büyük temsilcisi olarak kabul edilir. Molliere'den yaptığı çevirilerle çok tanınan bir yazar olmuştur.
Eserleri: Lehçe-i Osmani, Moliere’den Zor Nikah, Şecere-i Türk, Meraki, Zoraki Tabip,
Azarya.
- Recaizade Mahmut Ekrem : 1847- 1914 yılları arasında yaşamış olan edebiyatçı güzel olan her şeyin şiire konu olabileceği düşüncesindedir ve şiirlerinde daha çok bireysel konulara ağırlık vermiştir. Batılılaşmayı yanlış anlayarak komik durumlara düşen tipleri anlattığı Araba Sevdası romanı önemlidir. Sanat için sanat anlayışı ile eserler verdiği için dili ağırdır.
Eserleri:
Şiirleri: Zemzeme (I, II, III ), Nağme-i Seher, Yadigâr-ı Şebab, Nijat Ekrem
Oyunları: Çok Bilen Çok Yanılır, Afife Anjelik , Vuslat
Hikayeleri: Şemsâ, Muhsin Bey
Roman: Araba Sevdası
- Abdülhak Hamit Tarhan : 1892-1937 yılları arasında yaşayan Abdülhak Hamit Tarhan "Şair-i Azam" unvanı ile tanınır ve devrimci bir yapıya sahiptir.Romantizmin etkisi altında ölüm temalı şiirleri çokça yazan şair sanat için sanat anlayışı ile hareket etmiştir. Teknik açıdan özensiz olan tiyatrolarının oynanmak için değil okunmak için yazıldığını söylemiştir. Önemli eserleri şunlardır :
Şiirleri: Makber, Sahrai Belde veya Divaneliklerim, Ölü, Garam, Hacle, İlhamı Vatan, Validem…
Oyunları: Macera-yı Aşk, İçli Kız, Sabr ü Sebat, Tarık, Duhter-i Hindu, Zeynep, İlhan, Turhan, Finten, Hakan (Ayrıca hece ile ve manzum olarak yazdığı Nesteren ve Liberte adlı iki oyunu daha vardır.)
- Sami Paşazade Sezai : 1859-1936 yılları arasında yaşamış olan yazarın Sergüzeşt romanı ve Küçük Şeyler adlı hikaye kitabı meşhurdur. Edebiyatımızda modern manada kısa hikayeciliğin kurucusu olarak bilinmektedir.
- Nabizade Nazım : 1862-1893 yılları arasında yaşamış olan Nabizade Nazım'ın Karabibik ve Zehra romanları önemlidir.