TOPLUMSAL GERÇEKÇİLER
- 1950’den sonra oluşan bu akım Daha çok öykü ve romanda başarı sağladı.
- Sanatı yurt gerçeklerini vermede kullandılar; sosyalist bir bakış açısıyla bu sorunlara çözüm sundular;sanatlarını da bu görüşü yaymak için araç olarak kullandılar.
- Konuşma dilini kullandılar; kahramanlarını bazen seçtikleri yere özgü konuşturdular.
- Betimlemede çok başarılıdırlar.
- Konularını köy ve köylü sorunlarından, işçi sınıfının sorunlarında seçtiler.
Toplumsal Gerçekçiler:
- Kemal Tahir
- Orhan Kemal
- Yaşar Kemal
- Haldun Taner
- Necati Cumalı
- Sabahattin Ali (ilk)
- Memduh Şevket Esendal
KEMAL TAHİR 1910-1973
- Ortaöğrenimini yarıda bırakan sanatçı; gazetecilik yapmış; siyasi düşüncelerinden dolayı da farklı illerde 12 yıl hapis yattı.
- Toplumsal gerçekçi yazarlardandır; nehir romanları vardır.
- Konularını, Çankırı, Çorum civarından, Cezaevi günlerinden,
- Kurtuluş Savaşı’ndan, eşkıya hikayelerinden seçen yazar; köyü ve köylü sorunlarını kuvvetli bir gözlemle ve gerçekçi ve bilimsel bir yöntemle işledi.
- “Sahici Türk romanı işçimizle köylümüzün realitesinden çıkacaktır.” görüşündedir.
- Canlı ve rahat bir anlatımı vardır.
- Şiir denemeleri, macera ve dedektif romanları da yazdı.
- Osmanlı’nın sosyal hayatı ve devlet yapısını romanlarında işlemiştir.
- Roman: Devlet Ana (Osmanlı’nın kuruluşunu anlatır), Yorgun
- Savaşçı (Kurtuluş savaşını anlatır), Kurt Kanunu, Esir Şehrin
- Mahpusu, Esir Şehrin İnsanları, Bozkırdaki Çekirdek, Köyün
- Kamburu, Kelleci Memet…
ORHAN KEMAL (1914-1970)
- Asıl adı Mehmet Raşit Öğütçü’dür.
- Adana doğumlu olan yazar; sıkıntılı bir çocukluk yaşamış, öğrenimini yarıda bırakarak pamuk fabrikalarında işçilik, dokumacılık yapmış; katip olarak çalıştı; sonra İstanbul’a gelerek yazarlığa başladı.
- Eserlerinde toplumsal gerçekçilik bakış açısıyla yoksul insanların (işçi, ırgat, mahpus, bekçi, çöpçü…) aşklarını, acılarını, geçim sıkıntılarını işledi.
- Hikâye ve romanlarında hayatın değişik yönlerini ve kişilerini işledi; eserlerinde bir yandan Anadolu’yu diğer taraftan büyük şehir hayatını işledi.
- Kişileri konuşturmada çok başarılı olan yazarın yalın ve canlı bir anlatımı vardır.
- Hikâye: Ekmek Kavgası, Sarhoşlar, Grev, 72. Koğuş, Arka Sokak, Kardeş Payı...
- Roman: Bereketli Topraklar Üzerinde, Avare Yıllar, Murtaza, BabaEvi, Hanımın Çiftliği, Gurbet Kuşları, Kanlı Topraklar...
YAŞAR KEMAL (1922-)
- Asıl adı Kemal Sadık Göğceli’dir.
- Adana’da doğan yazar; çocukluğunda birçok işte çalıştı, İstanbul’a gelerek gazeteciliğe başladı.
- Sanat hayatına şiirle girdi; asıl ününü romanlarıyla sağladı.
- Anadolu folklorundan ve efsanelerinden ve halk hikayelerinden yararlandı.
- Alışılmışın dışından köy romanları yazdı.
- Romanlarında daha çok Çukurova ve Toroslar’ı mekan seçti.
- Kişilerin iç dünyalarını, doğayı ve halkı sanatlı, destansı ve şiirsel bir dille anlattı.
- Temiz bir Türkçesi şiirsel bir üslubu olan yazar, kahramanlarını yerli dilleriyle birlikte ele alır.
- Uluslararası birçok ödül aldı.
- Roman: İnce Memed, Yer Demir Gök Bakır, Ölmez Otu, Çakırcalı
- Efe, Orta Direk, Yusufçuk Yusuf, Yılanı Öldürseler…
- Öykü: Sarı Sıcak
- Röportaj: Peri Bacaları, Bu Diyar Baştan Başa
HALDUN TANER (1916-1986)
- Kişinin yaşayış özelliklerinden hareketle kişilerdeki eksik aksak yönleri ironik bir dille işledi.
- Öykülerinde meddah geleneğinden yararlandı; eski ve yeni yaşam arasında kalmış insanları, sonradan görme tipleri, hayata uyum sağlayamayanları çeşitli yönleriyle (kaygı,eksiklik, sevinç, alışkanlık) anlattı.
- Toplumsal gerçekçi bakış açısıyla toplumun aksak, bozuk, düzensiz, eksik yönlerini kişilerden hareketle işledi.
- Birçok tiyatro eseri yazdı ve tiyatromuzu bir adım daha ileri götürdü.
- Eleştiriyi güldürüyle yoğurmasını bildi; seyirciyi hem güldürdü; hem şaşırtarak düşündürdü.
- Öykü: On İkiye Bir var, Yaşasın Demokrasi, Sancho’nun Sabah Yürüyüşü,Tuş, Şishaneye Yağmur Yağıyordu..
- Tiyatro: Keşanlı Ali Destanı, Sersem Kocanın Kurnaz Karısı, Gözlerimi Kaaparım Vazifemi Yaparım, Günün Adamı
NECATİ CUMALI (1921-2001)
- Şiirleriyle şöhret kazan sanatçı; öykü, roman ve tiyatro türünde önemli eser verdi.
- Şiirlerinde; yaşama sevinci, aşk, sevgi temalarını; diğer eserlerinde Anadolu insanının sorunlarını işledi.
- Şiirlerinde ölçü ve kafiye kullanmadı.
- Tiyatrolarında Karagöz ve orta oyunundan yararlandı.
- Süsten ve mecazdan uzak, iç ve dış gözlemlerini yansıtan bir anlatımı vardır.
- Şiir: Harbe Gidenin Şarkıları, Yağmurlu Deniz, Güzel Aydınlık, Başaklar Gebe, Mayıs Ayı Notları
- Öykü: Susuz Yaz, Yalnız Kadın, Kente İnen Kaptanlar, Ay Büyürken Uyuyamam
- Roman: Tütün Zamanı, Aşk da Gezer,
- Tiyatro: Nalınlar, Acı Tütün, Aşk De Gezer, Zeliş, Boş Beşik, Derya Gülü,Yağmurlar ve Topraklar, Ezik Otlar, Vur Emri
- Deneme: Senin İçin Ey Demokrasi
SEBAHATTİN ALİ
- Toplumsal gerçekçi roman ve öyküleriyle tanındı; bu akımın öncüsü oldu.
- Aziz Nesin’le çıkardığı Markopaşa vb. politik-mizah dergilerinde hırçın yazılar yazdı.
- Konusunu daha çok Anadolu’dan alır;
- İnsanlar arasındaki eşitsizlikleri, toplumsal bozuklukları, sınıf mücadelesini gerçekçi ve eleştirel bir bakışla açısıyla ve gözlemle dile getirdi.
- Halk dili ve folklar kaynaklarıyla donatılmış canlı ve güzel bir dili vardır.
- Roman: Kuyucaklı Yusuf, İçimizdeki Şeytan, Kürk Mantolu Madonna
MEMDUH ŞEVKET ESENDAL (1883-1952)
- Güçlü bir gözlemle toplum hayatındaki aksaklıklara ve “topluma ayna tutmuştur”.
- Konuşma dilini kullandığı dili temiz; anlatımı güçlüdür.
- Çehov tarzının (kesit/ durum öyküsü) ve modern öykücülüğün önemli temsilcisidir.
- Siyasetle uğraşan sanatçı edebî kişiliği ile siyasî kişiliğini karıştırmamak için hikayelerini takma adla yazdı.
- Büyük davalar peşinde koşmayan küçük sıradan insanların yaşamını konu edindi.
- Seçtiği kişiler o kadar canlıdır ki hayatta her an karşımıza çıkacak gibidirler.
- Olayları geçmiş zamana aitmiş gibi değil de şimdi yaşanıyomuş gibi anlatır.
- En karışık, en dolambaçlı meseleleri dahi basit bir dille başarılı bir şekilde anlattı.
- Romanları: Ayaşlı ve Kiracıları, Vassaf Bey.
- Hikâyeleri: Otlakçı, Hava Parası, Mendil Altında, Temiz Sevgiler, Ev Ona Yakışt