1) Eş Anlamlı (Anlamdaş) Sözcükler
2) Eş Sesli (Sesteş) Sözcükler
3) Zıt (Karşıt) Anlamlı Sözcükler
4) Genel (Kapsamlı) – Özel (Dar) Anlam
5) Yansıma
6) İkileme
1) EŞ ANLAMLI (ANLAMDAŞ) SÖZCÜKLER
Farklı yazılışları olsada aynı anlamlara gelen sözcüklere eş anlamlı sözcükler denir.
Sene---yıl
İsim---ad
Siyah—kara
Kırmızı—al
İstiklal-- bağımsızlık
Cümle içerisinde kullanacak olursak;
Şuayip bu yıl gelecek
Güz mevsiminde her yeri yaprak ve hüzün kaplıyor
Hakkını savunmasını bilmek için yasaları iyi bilmek lazım
Not: Eş anlamlı sözcükler aynı cümle içerisinde kullanılırsa anlatım bozukluğuna yol açar.
Arkadaşımın siyah kara hırkası çok güzel (siyah ve kara aynı cümle içerisinde kullanıldığından gereksiz sözcük olarak anltım bozukluğuna neden olur)
Not: Yakın anlamlı sözcükleri eş anlamlı olarak almak yanlıştır
Deoğru—dürüst (yakın anlamlı)
2) EŞ SESLİ (SESTEŞ) SÖZCÜKLER
Yazılışları ve okunuşları her ne kadar aynı olsada anlam bakımından farklılık içeren kelimelere eş sesli bir diğer ifadeyle sesteş sözcükler denilir.
EL----------Elim kırıldı(organ ismi) ,el ne der ki (yabancı manasında)
GÜL------ elime gülün dikeni battı( çiçek olan gül) ,sen gül zaman başka geçmez(gülmek eylemi)
YAR----- yar yanımda olsa(sevgili) , yardan zıplayan koyun ayağını kırdı( kayalık, yüksek yer,uçurum)
Şimdide manilerde bakalım;
Mendilim dolu güldür.
Yeri göğü yaratan
Bir gün beni de güldür.
Bahçede var yüz güzel
Endam güzel yüz güzel
Uzaklara açılma
Kıyılarda yüz güzel
2) ZIT (KARŞIT) ANLAMLI SÖZCÜKLER
Aralarında bir ilgi bulunduğu halde anlamca birbiriyle çelişen, birbirinin karşıtı olan sözcüklere zıt anlamlı sözcükler başka bir ifadeyle karşıt anlamlı sözcükler denir. Şunu unutmamak gerekir ki her sözcüğün zıttı yoktur.
Pahalı-ucuz
Zengin-fakir
Zengin-yoksul
Akıllı-deli
Uzun-kısa
Sağ-sol
En-boy
Hızlı-yavaş
3) GENEL (KAPSAMLI) – ÖZEL (DAR) ANLAM
Kavramları varlıkları toplu olarak içine alıyorsa genel anlam olur
Bir varlık veya bir kavram içerisinde yer alıyorsa da özel anlam olur
( özel) Köpek-------hayvan-------canlı-----------varlık (genel)
Gül--------çiçek------bitki---------canlı-------varlık
4) YANSIMA
Canlı cansız varlıkların çıkardıkları sesleri taklit yoluylaoluşan sözcüklere yansıma sözcük denir
Tahta çat diye kırıldı
Yaprakların hışırtısı uyutmadı beni
5) İKİLEME
Çeşitli sözcüklerin art arda kullanılmasıyla oluşan söz öbeklerine ikileme denir. Anlatıma çekicilik kazandırmak, anlamı güçlendirmek esastır.
Kardeşinle güzel güzel oyna
Yalan yanlış bilgilerden kurtul