Sanatın toplum için yapılması gerektiği görüşünün benimsendiği Tanzimat edebiyatının birinci dönemi 1860 ve 1876 yılları arasındaki dönemi kapsar. Bu dönemin önemli temsilcileri Namık Kemal, Ahmet Mithat Efendi, Şinasi, Ziya Paşa, Ahmet Vefik Paşa ve Şemsettin Sami'dir.
Birinci dönem yazar ve şairleri sanatı toplumu eğitmek amaçlı kullandıkları için şekilden ziyade fikre ve dolayısıyla da içeriğe önem vermişlerdir. Dilin sadeleşmesi gerekliliğini savunmalarına rağmen eserlerinde sadeleşme görülmemiştir. Uygulanamayan diğer bir düşünceleri ise hece vezni ve halk edebiyatıydı. Birinci dönem yazar ve şairleri hece vezni ve halk edebiyatını savunmalarına rağmen uygulamamışlardır. Fransız edebiyatından ve Romantizm akımından etkilenen dönemin yazar ve şairleri divan edebiyatına tümden karşı çıkmışlardır. Batı menşeli olan roman, makale, tiyatro gibi edebi türler Türk edebiyatına ilk kez Tanzimat edebiyatı ile birlikte girmiştir. Kölelik ve cariyelik konularının sıkça işlendiği romanlar görülmektedir. Bu dönemim çok önemli bir yeniliği de ilk kez eserlerde noktalama işaretlerinin kullanılmasıdır. Bu dönem romanları ilk kez denenmiş olmaları sebebiyle teknik açıdan bakıldığı zaman oldukça kusurludur. Halkı eğitmek amacından ileri gelen bir düşünce ile olayların akışı kesilerek uzun uzun bilgiler verilmiştir. Yine tasvirlerde de aşırılığa kaçılmış ve tesadüfler çok fazla kullanılmıştır. Dönem edebiyatçıları devlet işleri ile de ilgili kişilerdir.
Dönemin Yazar ve Şairleri
1. Şinasi : 1826- 1871 yılları arasında yaşamış olan Şinasi edebiyatımızda ilklerin öncüsüdür. İlk özel gazeteyi çıkaran, ilk makaleyi ve ilk piyesi yazan, noktalama işaretlerini ilk kez kullanan edebiyatçımızdır.
2. Ziya Paşa : 1829-1880 yılları arasında yaşamış olan Ziya Paşa yenilik ve batı edebiyatı yanlısı olmasına rağmen eserlerinde divan edebiyatı geleneğini devam ettirmiştir. Terkib-i Bent ve Terci-i Bentleri ile meşhurdur.
3. Namık Kemal : 1840-1888 yılları arasında yaşamış olan Namık Kemal şiirlerinden çok nesirleri ile tanınmaktadır ve "Vatan Şairi" olarak tanınmaktadır. Şiirlerinde hürriyet, hak, adalet gibi konuları işlemiştir.
4. Ahmet Mithat Efendi : 1844-1912 yılları arasında yaşamış olan Ahmet Mithat Efendi halka okuma alışkanlığı kazandırmak ve halkı bilinçlendirmek gayesi ile birçok alanda eser vermiştir.
5. Şemsettin Sami : 1850-1904 yılları arasında yaşamış olan Şemsettin Sami dil alanında vermiş olduğu eserler ile tanınmaktadır. En ünlüsü Kamus-i Türki olan sözlükleri meşhurdur.
6. Ahmet Vefik Paşa : 1823-1891 yılları arasında yaşamış olan Ahmet Vefik Paşa Milliyetçili ve Türkçülük akımının önemli temsilcilerindendir. Yabancı dillerden çevirmiş olduğu tiyatrolar vardır.
Tanzimat dönemi yazar ve şairleri ile ilgili detaylı bilgi için isimlerin üzerine tıklayın…