Sisler Bulvarı Şiirinin İncelenmesi

Bu yazımızda usta şair Attila İlhan ' ın " Sisler Bulvarı " şiirini tahlil etmeye çalışacağız. Şiirin incelenmesinde bölüm bölüm tahlil yapılmaya çalışılacaktır.

Giriş

     Attila İlhan bir röportajında Sisler Bulvarı şiirinde " Evazyon " yani kendinden kaçış temasının ağırlıklı olduğunu söylemiştir. Kendinden kaçış temasının şiirimize Sisler Bulvarı ile giren bir tema olduğunu da söylemiştir. Bu şiirinde ve Sisler Bulvarı kitabında yer alan diğer şiirlerinde de Attila İlhan "ben" kavramını ve bireyin kendinden, yaşadığı coğrafyadan kaçışını ön plana çıkarmıştır. Bu kaçış dönemin siyasi ve ideolojik ortamından da ileri gelmektedir.

    Şiirde sinematografik bir anlatım görülmektedir. Yani şair adeta bir film senaryosu havasında kurgulamıştır şiirini. Şiiri okurken adeta film gözlerimizin önünde canlanmaktadır.

    Attila İlhan kitabın sonunda "Meraklısı İçin Notlar" diye bir bölüm eklemiş ve bu bölümde kitaptaki şiirleri hangi duygularla yazdığını anlatmıştır. Sisler Bulvarı şiiri için de herkesin bu şiiri Paris'ta yazdığını sanmasına rağmen şiirin Laleli'de bir pansiyonda kaldığı zaman yazıldığını söylemiştir. Attila İlhan komitacılık yıllarında bıçak ağzında yaşadığını söyleyerek bu dönemin gerilimlerinin bu şiirlerde yansımalarının olduğunu belirtmiştir.

Sisler Bulvarı Şiirinin Tahlili

elinin arkasında güneş duruyordu

aylardan kasımdı üşüyorduk

ağacın biri bulvarda ölüyordu

şehrin camları kaygısız gülüyordu

her köşe başında öpüşüyorduk

Şiirin ilk bölümü mevsimin şair üzerindeki etkisi ve bu etkinin şairin çevresini algılayış biçimi ile başlamaktadır. Güneş olmasına rağmen üşüdüklerini hissetmektedir şair. Sonbaharın etkisi ile bulvardaki bir ağaç yapraklarını dökmekte ve kışa hazırlanmaktadır. Şair bu manzarayı ağacın ölmesi olarak düşünürken aynı zamanda ağacın ölmesi ile kendi ruhu arasında da bir bağlantı kurmuştur. Bu soğuğa rağmen şair sevgilisinin varlığı ile ısınmakta ve "her köşe başında öpüşüyorduk" sözü ile yaşadığı coşkunluğu ifade etmektedir. Şiirin bu bölümünde "camların kaygısızca gülmesi" güneş ışığının camdaki yansımasının bir tebessüm olarak algılanmasındandır.

sisler bulvarı'na akşam çökmüştü

omuzlarımıza çoktan çökmüştü

kesik birer kol gibi yalnızdık

dağlarda ateşler yanmıyordu

deniz fenerleri sönmüştü

birbirimizin gözlerini arıyorduk

güneşin batmas ile şair yalnızlık duygusunu derinlemesine hissetmektedir. Bu hissi sevgilisi yanında olmasına rağmen hissetmektedir. Şair karanlığın çöküşünü bir tehlike, bir yalnız kalma hali olarak algılamaktadır. Ancak kesik birer kol gibi yalnızdık demesi yalnızca kendini değil sevgilisini de yalnızlık duygusu içerisinde gördüğünün ifadesidir. Deniz fenerleri sönmüş, etrafta ateşler yok . bu ortamda şair bir ışık olarak sevgilisinin gözlerini görmektedir ve onu aramaktadır. Deiz feneri denizciler için bir rehber, bir kurtuluş müjdecisidir. Deniz fenerlerinin yanmadığını sözylemesi adeta şairin yalnızlığının çaresinin olmadığı anlamına gelmektedir.

sisler bulvarı'nda seni kaybettim

sokak lambaları öksürüyordu

yukarıda bulutlar yürüyordu

terkedilmiş bir çocuk gibiydim

dokunsanız ağlayacaktım

yenikapı'da bir tren vardı

şair yalnızlığın gitgide derinleşmesi ile sonunta sevgilisini tamamen kaybetmiştir. Bu ruh haline sokak lambalarını da ortak etmiş ve ayrılığın verdiği karamsarlıkla kesik kesik yanan sokak lambalarını öksüren hasta bir adama benzetmiştir. Şair bulutları da yürüyor olarak görerek adeta her şeyin kendini terk ettiğini düşünmektedir. Bu ruh hali o kadar derindir ki şair kendisini anne babası tarafından terkedilen bir çocuğun çaresizliği ve savunmasızlığı içerisinde görmektedir. Bu noktada "yenikapı'da bir tren vardı" sözü şairin bulunduğu yerden kaçma isteğinin ilk ışığı olarakkarşımıza çıkmaktadır.

sisler bulvarı'nda öleceğim

sol kasığımdan vuracaklar

bulvar durağında düşeceğim

gözlüklerim kırılacaklar

sen rüyasını göreceksin

çığlık çığlığa uyanacaksın

sabah kapını çalacaklar

elinden tutup getirecekler

beni görünce taş kesileceksin

ağlamayacaksın! ağlamayacaksın!

Şair bir önceki bölümde şehirden kaçmayı düşünmeye başlamıştır ancak bunun mümkün olmadığını kabullenmiştir. Bu yüzden o bulvarda ölmeyi istemektedir ve bu ölümün nasıl olacağının hayalini kurmaktadır. Ve sinematografik bir biçimde o an canlandırılmıştır. Şair aralarındaki aşka bağlı olarak ölümünün sevgili tarafından rüyasına gireceğini söylemiştir. Sevgilisinin haber edilip de kendisinin cansız bedenini görünce yaşadığı acının büyüklüğü sebebiyle ağlamaya bile güç bulamayacağını düşünmektedir.

sisler bulvarı'ndan geçtim sırılsıklamdı

ıslak kaldırımlar parlıyordu

durup dururken gözlerim dalıyordu

bir bardak şarabda kayboluyordum

gece bekçilerine saati soruyordum

evime gitmekten korkuyordum

sisler boğazıma sarılmışlardı

şair bir önceki bölümde ölümünü hayal etmişti. Ancak tekrar gerçek hayata dönen şair yaşadığı bunalımdan dolayı bir an  önce evine gitmek istemektedir. Ancak " sisler boğazıma sarılmıştı " sözü ile tehlikelerden korktuğunu anlatmaktadır. Sis bu şiirde belirsizliğin tehlikenin simgesi olmuştur. Belki takip edilme korkusu şairi aslında en güvenli yer olan evine gitmekten bile korkutmaktadır. Böylesi bir ruh hali içerisinde şair bir bardak şarabın her şeyi unutturacağını düşünmektedir.

bir gemi beni afrika'ya götürecek

ismi bilmiyorum ne olacak

kazablanka'da bir gün kalacağım

sisler bulvarını hatırlayacağım

kırmızı melek şarkısından bir satır

lodos'tan bir satır yağmur'dan iki

senin kirpiklerinden bir satır

simsiyah bir satır hatırlayacağım

seni hatırlatanın çenesini kıracağım

limanda vapur uğuldayacak

Bu bölümde şairin coğrafyadan kaçış isteği kendini iyiden iyiye belli etmektedir. Daha önce Yenikapı'daki bir tren kaçışın hayali olurken bu bölümde Afrika'ya giden bir vapur kaçışın hayali olmuştur. Şair her ne kadar kaçsa da bu kaçış sadece bedensel bir uzaklaşma olacaktır. Sisler Bulvarı ve sevgili şairin hayalinden bir türlü gitmeyecektir. Şair sevgilisini hatırlatan anılarla o kadar çevrelenmiştir ki bu sinirini "seni hatırlatanın çenesini kıracağım" sözüyle açığa vurmuştur.

sisler bulvarı bir gece haykırmıştı

ağaçları yatıyordu yoksuldu

bütün yaprakları sararmıştı

bütün bir sonbahar ağlamıştı

ağlayan sanki istanbul'du

öl desen belki ölecektim

içimde biber gibi bir kahır

bütün şiirlerimi yakacaktım

yalnızlık bana dokunuyordu

Bu bölümde şair yeniden gerçek hayata dönüş yaşamaktadır. Şair Sisler Bulvarı bir gece haykırmıştı derken aslında kendi haykırışını ifade etmektedir.  "Bütün bir sonbahar ağlamıştı / ağlayan sanki İstanbul ' du " derken şairin yalnızlığına ve üzüntüsüne yaşadığı şehirdeyi her şeyin ortak olduğunu belki de ona acıdıklarını ifade etmektedir.

eğer sisler bulvarı olmasa

eğer bu şehirde bu bulvar olmasa

sabah ezanında yağmur yağmasa

şüphesiz bir delilik yapardım

hiç kimse beni anlayamazdı

on beş sene hüküm giyerdim

dördüncü yılında kaçardım

belki kaçarken vururlardı

sisler Bulvarı şairin sevgilisini hatırlatan, her köşesi sevgilisi ile ilgili anılar barındıran çok önemli ve değerli bir yerdir. İşte bu sebeple şairin canını kıymasını engelleyen, onu kafasından türlü düşünceler geçtiği zaman bir liman gibi bağrına basan bir yerdir Sisler Bulvarı. Şairi bir delilik yapmaktan alıkoyan bir  husus da sabah ezanı ve yağan yağmurdur. Hem ezanın musikisi hem de yağmurun sesindeki dinginlik şairin ruhunu rahatlatmaktadır.

sisler bulvarı'ndan geçmediğim gün

sisler bulvarı öksüz ben öksüzüm

yağmurun altında yalnızım

ağzım elim yüzüm ıslanıyor

tren düdükleri iç içe giriyorlar

aklımı fikrimi çeliyorlar

aksaray'da ışıklar yanıyor

sisler bulvarı ayaklanıyor

artık kalbimi susturamıyorum

Şair son bölümde yine gerçek hayata dönüyor. Bu bölümde şiir boyunca neresi olduğu belli olmayan Sisler Bulvarı'nın Aksaray taraflarında bir yer olduğu hissedilmektedir. Sisler Bulvarı kaçışın, yalnızlığın, ölümün kısacası şairin yaşadığı tüm karmaşık duyguların birleşimi oluyor. Şair Sisler Bulvarı ile o kadar özdeşleşiyor ki oradan geçmediği günleri sisler bulvarı öksüz ben öksüz diye anlatıyor. Şiirin sonunda artık şair kalbimi susturamıyorum diyerek kavuşma isteğini adeta haykırıyor.