Sanatsal Metinler ve Özellikleri

Edebiyat ve bilim dallarındaki gelişmelere bağlı olarak farklı alanlarda metinler yazılması metinlerin sınıflandırılması ihtiyacını beraberinde getirmiştir.

Bu şekilde bir sınıflandırma metinlerin kolay anlaşılması ve türlerin sınıflandırılmasını sağlamıştır.

 Metinler kullanılan dilin görevine, anlatım türlerine,  yazılış amaçlarına, gerçeklikliği ele alış biçimlerine göre gruplandırılabilir.

Bu bilgiler ışığında metinleri sanatsal metinler ve öğretici metinler olmak üzere iki gruba ayırabiliriz.

Sanatsal metinlerin  özellikleri şunlardır :

• Okuyucuda edebi manada bir zevk oluşturmak maksadıyla yazılırlar.
• Kelimeler yalnızca gerçek anlamlarında değil mecaz ve yan anlamlarında da kullanılır.
• Kişisel görüşlerin ağırlıkta olduğu öznel bir anlatım vardır.
• Yazar ifade ettiği düşünceleri kanıtlamak zorunda değildir.
• Dil hem göndergesel işlevinde, göndergesel işlevin  yanı sıra da alıcıyı harekete geçirme, heyecan uyandırma vb. işlevlerde de kullanılır.
• Olaylar bazı değişikliklere uğrayarak yazarın bakış açısıyla ifade edilir.
• Gerçeklik kurmaca bir biçimde aktarılır.
• Sanatsal metinlerde yazar üslup kaygısı ile hareket eder.
• Şiir, roman, hikaye, masal, fabl gibi türler sanatsal metinlere örnek olarak verilebilir.
• Betimleme, öyküleme, kişileştirme, mübalağa, benzetme vb. anlatım biçimleri ile sanatlar kullanılır.
• Sanatsal metinlerde birden çok anlam vardır. Yani okuyucu her okuduğunda metne yeni anlamlar yükleyebilir.
• Sanatsal metinler özenle oluşturulduğu için kelime ve cümlelerde değişiklik yapmak eseri olumsuz etkiler.
• Sanatsal metinlerde dönemin tarihi, kültürü vb. birçok ize rastlamak mümkündür.
• Her sanatsal metindir tektir ve benzeri oluşturulamaz.
• Sanatsal metinlerde yalnızca görünen bilimsel gerçekler yer almaz. Bu metinlerde geleceğe yönelik tahminler, varsayımlar vb. olabilir.
• Önceden belirlenmiş, değişmez bir gerçeklik ya da kurallaştırılmış iletiler sanatsal metinlerde yer almaz.
• Sanatsal metinlerde ileti ya da mesaj içeriğe gizlenmiştir ve okuyucu tek bir anlam olarak iletiyi karşısında bulmaz.
• Her öge dış dünyada bir benzerine, karşılığına sahip olabilir.
• Okura kendi hayal gücü sayesinde tamamlayabileceği alanlar sanatsal metinlerde bulunur.
• Okur sanatsal metinlerdeki karekterlerle kendini ya da gerçek dünyadaki başka birini özdeşleştirebilir.
• Sanatsal metinler dış dünya ile bağlantılı ama ondan farklı bir dünya sunar.
• Sanatsal metinlerde dil kişisel kullanılır.
• Sanatsal metinlerde mesaj dolaylı yollardan verilir.
• Okuyucunun hayal gücünü kullanmasına olanak tanınır.
• Sanatsal metinlerde dil tüm imkanları ile kullanılmaya çalışılır.
• Sanatsal metinlerin üç temel unsuru şekil yani yapı, içerik, dil ve üsluptur.