Dilin İşlevleri Nelerdir ?

Dilin altı temel işlevi vardır. Dilin işlevleri ve özelliklerini şu şekilde sıralayabiliriz :

1. Göndergesel İşlev :

Dilin göndergesel işlevi bilgi verme işlevi olarak ifade edilebilir. Dilin göndergesel işlevi daha çok bilgi vermek maksatlı yazılan yazılarda kullanılır. Dilin göndergesel işlevinde nesnellik ön plandadır ve gönderici mesajına kendi duygularını katmaz.

Örnek :

"Tarih toplumların geçmişini inceleyen ve gelecek nesillere aktarılmasını sağlayan bir bilim dalıdır." İfadesi bilgi verici bir ifade olduğu için dilin göndergesel işlevine örnek olarak verilebilir.

2. Heyecana Bağlı İşlev :

Heyecana bağlı işlevde gönderici iletisinde kendi duygu ve heyecanlarını dile getirir. Heyecana bağlı işlevde öznellik hakimdir ve özel mektuplar, lirik şiirlerde kullanılır.

Örnek :

" Aman Allahım! Bu yaşadıklarımın gerçek olabileceğine inanamıyorum." Cümlesinde dilin heyecana bağlı işlevi kullanılmıştır.

3. Şiirsel ( Sanatsal ) İşlev :

Dilin şiirsel işlevinde göndericinin amacı herhangi bir bilgi ya da duygu aktarımı yapmak değildir. Gönderici imgeler ve sanatlarla iletisini oluşturur ve herkes kendine göre şiirden bir şeyler hisseder.

Örnek :

Sana gitme demeyeceğim,

Ama gitme Lavinia,

Adını gizleyeceğim,

Sen de bilme Lavinia

4. Alıcıyı Harekete Geçirme İşlevi :

Dilin bu işlevinde amaç alıcıyı harekete geçirmektir. Yani siyasi propaganda içeren metinler, nutuklar vb. hedef kitleyi yönlendirme amacındaki metinlerde dilin alıcıyı harekete geçirme işlevinden yararlanılır.

Örnek :

"Amacımıza ulaşmak için hepiniz sözlerime harfiyen uyacaksınız." Cümlesinde alıcı ya da alıcıları bir harekete teşvik etme amacı vardır.

5. Dil Ötesi İşlev :

Dilin, dil ile ilgili bilgileri vermek amacıyla kullanıldığı iletilerde dil ötesi işlev vardır.

Örnek :

"Fiilimsiler fiil kökünden türeyen kelimeler olmasına rağmen cümle içerisinde isim, sıfat ya da zarf görevinde kullanılan kelimelerdir. Fiilimsiler ile fiilden türeyen isimleri birbirinden ayırmak için "-ma/-me" ekini kullanabiliriz." Cümlesi dil ötesi işleve örnektir.

6. Kanalı Kontrol İşlevi :

İleticinin iletiyi gönderdiği kanalın uygunluğunu anlamaya yönelik olarak iletisini düzenlemesine kanalı kontrol işlevi denir.

Örnek :

Bir öğretmenin ders anlattığı öğrencilere "sesimi duyabiliyor musunuz?, sesim geliyor mu ?" gibi sorular sorması dilin kanalı kontrol işlevi ile ilgilidir.