Ana Dili Öğretiminde Kullanılan Yöntem ve Teknikler

Öğrencilerde istendik davranışların gelişmesini sağlamak için öğrenme konusunun uygun yöntem/lerle sunulması esastır. Ancak bu yolla öğretim programında öngörülen bilgi, beceri ve alışkanlıklar öğrencilere etkili bir şekilde kazandırılabilir.

Dil öğretiminde, bazı yöntem ve teknikler özellikle tercih edilir. Ancak bu yöntem ve teknikler dilin bütün beceri alanları için uygun olmayabilir. Okuma, dinleme, anlama, anlatma gibi ana dili etkinliklerinin her birinin kendine has özellikleri vardır. Bu bakımdan bu beceri alanlarında farklı yöntem ve tekniklerin kullanılması kaçınılmazdır.

Ayrıca her dersin kullanacağı kendine has yöntem ve teknikler vardır. Bir dersin işlenmesinde uygulanacak yöntemler konunun ve yetiştirilecek öğrencinin özelliklerine göre değişir.

Yöntem ve tekniklerin seçimi ve kullanımı sırasında ilköğretim çağındaki çocukların somut işlemler döneminde bulunduğu ve zihinsel süreçleri işe koşmaktan çok, duyu organları aracılığıyla öğrendiği göz önünde tutulmalıdır. Psikolojinin verilerinden hareketle ana dili öğretiminde basitten karmaşığa, kolaydan zora; yerine göre özelden genele, genelden özele; parçadan bütüne, bütünden parçaya doğru bir yol takip edilerek değişik yöntem ve teknikler kullanılabilir. Bu açıdan bakıldığında öğretim yöntemleri, tüme varım ve tümden gelim olmak üzere iki ana grup halinde toplanabilir:

“İnsan zekâsının işleyişi, ister gerçeği araştırsın ve bulsun, ister onu ispatlasın ve nakletsin daima aynıdır. Şu halde tüme varım ve tümden gelim yöntemleri, aralarındaki amaç farkına rağmen, aynı zamanda hem araştırma hem de öğretme ve öğrenme yöntemleridir. ”(Carrier, Ozouf, 1964, s. 19)

Tümden gelim mantıkî (usa vurmayı gerektiren), tüme varım ise tecrübî (yaşantıya dayanan) bir yöntemdir. Pedagoji bilim olmaya başlayıncaya kadar birincisi, daha sonra da ikincisi kullanılmaya başlanmıştır. Tümden gelimin bir yöntem olmadığı; mantıkta bir muhakeme usulü olduğu düşünülse bile bu doğru değildir.

Üçüncü olarak bu iki yaklaşımın eklektik bir anlayışla bütünleştirildiği Karma Yöntemden söz etmek de mümkündür. Karma yöntem, zihnin bu iki işleyiş tarzına da yer veren bir yaklaşımdır. Bu yaklaşımın temeli ise, tüme varım ve tümden gelim yaklaşımlarına dayanır. Yani zihin bazen genelden özele doğru, bazen de özelden genele doğru işler.

             

Yrd. Doç. Dr. Mehrali Calp......